Den Haag: Het Centrum van Internationale Rechtvaardigheid

In een stad waar mensen van meer dan 180 nationaliteiten samenkomen en wonen, en waar tegenwoordig bijna 500 internationale organisaties zijn gevestigd, is het best vanzelfsprekend dat Den Haag de titel draagt van Vrede en Recht. Maar hoe is dat zo gekomen? En heeft de stad zijn welverdiende titel aan te danken. In acht korte verhalen neemt Just Peace (in samenwerking met gemeente Den Haag) je mee door de geschiedenis, het heden en de toekomst van de Stad van Vrede en Recht.

Na de opening van het Vredespaleis in 1913 en de oprichting van het Permanente Hof van Arbitrage in Den Haag, begon de stad een belangrijke rol te spelen in de internationale diplomatie en rechtspraak. Vooral vanaf de jaren 1990 stroomden talloze internationale organisaties naar Den Haag. Enkele van de bekendste zijn het Internationaal Gerechtshof, het Internationaal Strafhof, het Joegoslavië Tribunaal, Europol en Eurojust, de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens, de Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht en de Internationale Commissie voor Vermiste Personen.

Internationaal Gerechtshof (ICJ)

Zoals in het artikel van vorige week is besproken, werden na de opening van het Vredespaleis in augustus 1913 verschillende belangrijke instellingen gehuisvest in dit iconische gebouw. In 1920, na de Eerste Wereldoorlog, richtte de Volkenbond het Permanente Hof van Internationale Justitie (PCIJ) op. Na de mislukking van de Volkenbond werd in juni 1945 het Internationaal Gerechtshof (ICJ) opgericht onder het Handvest van de Verenigde Naties. Dit hof, ook wel het Wereldgerechtshof genoemd, begon zijn werkzaamheden in april 1946 en is een van de zes hoofdorganisaties van de VN, met een unieke locatie buiten New York. Het ICJ behandelt rechtszaken tussen landen en neemt beslissingen op basis van internationaal recht. Het hof bestaat uit 15 rechters, gekozen door de Algemene Vergadering en de Veiligheidsraad van de VN, die elk een termijn van negen jaar dienen. De eerste zaak werd ingediend op 22 mei 1947 door het Verenigd Koninkrijk tegen Albanië en betrof mijnexplosies die Britse oorlogsschepen hadden beschadigd in het Kanaal van Korfoe. Momenteel onderzoekt het hof of landen in de toekomst verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor klimaatverandering. Interessant genoeg kun je de hoorzittingen bij het ICJ en het Internationaal Strafhof bijwonen, omdat ze open zijn voor het publiek.

(Image by Artur Bogacki)

Internationaal Strafhof (ICC)

Hoewel het vaak wordt verward met het ICJ, is het Internationaal Strafhof (ICC), verscholen tussen de duinen aan de rand van Den Haag, een permanent hof dat individuen vervolgt voor de ernstigste internationale misdaden, zoals genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden. Het ICC, opgericht door het Statuut van Rome in 1998, begon zijn werkzaamheden in 2003 en functioneert onafhankelijk van de VN. Het hof heeft individuen uit de Centraal-Afrikaanse Republiek, Soedan en de Democratische Republiek Congo verantwoordelijk gesteld voor wreedheden tegen burgers. Recentelijk is het ICC in het nieuws vanwege de aanklachten naar aanleiding van de Russische agressie tegen Oekraïne.

(Image by Roel Wijnants)

Internationaal Straftribunaal voor het voormalige Joegoslavië (ICTY)

Het Internationaal Straftribunaal voor het voormalige Joegoslavië (ICTY), opgericht in mei 1993, had als doel personen te vervolgen voor ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht tijdens de oorlogen in het voormalige Joegoslavië. Dit was de eerste keer sinds de Tweede Wereldoorlog dat een internationaal tribunaal werd opgericht. Het ICTY heeft bijgedragen aan de groeiende reputatie van Den Haag als stad van internationaal recht. Tussen 1993 en 2017 heeft het tribunaal 161 personen aangeklaagd en 90 veroordeeld. Na de sluiting in 2017 werden de resterende zaken overgedragen aan het internationale overblijfmechanisme voor straftribunalen.

Europol en Eurojust

Europol en Eurojust zijn beide agentschappen van de Europese Unie. Samen helpen ze de EU-lidstaten bij de bestrijding van ernstige grensoverschrijdende criminaliteit, zoals terrorisme, cybercriminaliteit, drugshandel en mensenhandel. Ook verzamelen, analyseren en wisselen ze hierover informatie uit tussen de lidstaten van de Europese Unie. Eurojust, of het agentschap van de Europese Unie voor strafrechtelijke samenwerking, en Europol, het wetshandhavingsagentschap van de Europese Unie, zijn gevestigd aan de overkant van het ICTY. Eurojust "ondersteunt en versterkt de coördinatie en samenwerking tussen nationale autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor het onderzoeken en vervolgen van ernstige misdrijven. Eurojust heeft echter niet de bevoegdheid om zelf strafrechtelijke procedures in te leiden." Terwijl Eurojust zich bezighoudt met justitiële samenwerking tussen aanklagers en magistraten, houdt Europol zich bezig met politiële samenwerking. Eurojust kan een zaak openen en Europol kan gevraagd worden om analytische expertise in te brengen. Zo zijn ze nauw met elkaar verbonden, maar niet hetzelfde.

Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW)

De Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) is opgericht nadat het Chemische Wapens Verdrag in 1997 van kracht werd en fungeert als uitvoerend orgaan. Het verdrag stelt dat alle lidstaten hun chemische wapens moeten vernietigen, evenals de faciliteiten die chemische wapens kunnen maken. De OPCW heeft 193 lidstaten en 98% van de wereldbevolking leeft onder de bescherming van het verdrag. De OPCW is verantwoordelijk voor het toezicht op de vernietiging van chemische wapens en streeft naar een wereld zonder chemische wapens, waar chemie wordt gebruikt voor vrede, vooruitgang en welvaart. Vanaf juli 2023 zijn alle voorraden chemische wapens wereldwijd vernietigd. Hun harde werk is niet onopgemerkt gebleven, in 2013 won de OPWC de Nobele Vredesprijs en met het prijzengeld richtten ze de OPCW-The Hague Award op.

Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht (HCCH)

De oorsprong van de Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht (HCCH) gaat terug tot 1893, het jaar waarin de eerste "Haagse Conferentie" werd gehouden. De HCCH is daarmee de oudste intergouvernementele organisatie in Den Haag en werd opgericht op initiatief van Tobias Asser. De organisatie houdt zich bezig met het ontwikkelen en bevorderen van internationale overeenkomsten en regels op het gebied van privaatrecht. Door middel van verdragen met lidstaten worden grensoverschrijdende juridische kwesties zoals huwelijk, echtscheiding, ouderlijke verantwoordelijkheid en internationale kinderontvoering vereenvoudigd, waardoor individuen, gezinnen en bedrijven een hoge mate van rechtszekerheid en voorspelbaarheid krijgen in grensoverschrijdende zaken.

Internationale Commissie voor Vermiste Personen (ICMP)

Tot slot is er de Internationale Commissie voor Vermiste Personen (ICMP), een intergouvernementele organisatie die zich bezighoudt met het vraagstuk van vermiste personen als gevolg van gewapende conflicten, mensenrechtenschendingen en natuurrampen. Het ICMP biedt technische bijstand, forensische expertise en ondersteuning aan regeringen en anderen die betrokken zijn bij het opsporen en identificeren van vermiste personen op basis van DNA. Ze helpen ook bij het opgraven van massagraven. Met het Vredesakkoord van Dayton, dat een einde maakte aan het conflict in voormalig Joegoslavië, werd het mandaat van het ICMP voor het eerst uitgevoerd en konden ongeveer 40.000 personen worden opgespoord die tussen 1991 en 1995 als gevolg van het conflict vermist raakten.

Deze organisaties zijn slechts enkele van de grootste internationale organisaties in Den Haag. Naarmate de reputatie van de stad als Internationale Stad van Vrede en Recht groeit, blijft Den Haag bovendien steeds meer internationale organisaties en NGO's aantrekken die zich inzetten voor een rechtvaardigere en vreedzamere wereld!