Kartiniprijswinnaar Joan Biekman: "Onze vrijheid is niet vanzelfsprekend, we moeten het koesteren en creëren"

In het licht van Keti Koti, het aflopen van het Herdenkingsjaar Slavernijverleden, de Kartiniprijs én aankomend eerste herdenkingsmonument voor het Trans-Atlantische Slavernijverleden, spraken we Joan Biekman. Ze is een dynamische kracht binnen de culturele sector van Den Haag en met haar organisatie Urban Creatives with Brains ondersteunt ze makers van kleur.

Ik merkte op dat veel creatieve makers met een bi-culturele achtergrond niet waren aangesloten op kunst en cultuur subsidies. Daar wil ik verandering in brengen.

Tekst en fotografie door Sacha Celine Verheij

Geboren in de Schilderswijk en getogen in Laak, groeide Joan Biekman op in een diverse omgeving die haar blik op de wereld vormde. Ze begon haar carrière als vrijwilliger op vierentwintigjarige leeftijd en werkte zich op binnen de jongerenparticipatie, met een sterke focus op kunst en cultuur. “Ik heb Communicatie en Media in Rotterdam gestudeerd met een droom om iets te doen binnen Black entertainment. Mijn missie was om kunst en cultuur een hip en toegankelijk imago geven, waarin ook urban entertainment en hiphop een volwaardige plek innemen.”

Hiphop, mode, sneaker culture vallen ook onder kunst en cultuur

Toen Joan in de kunst en cultuur sector ging werken, ontdekte ze dat kunst en cultuur meer is dan musea, concertgebouwen en opera. Onder andere hiphop, mode, sneaker culture vallen hier ook onder. “Vanaf dat moment dacht ik ‘Oké, als ik iets in kunst en cultuur doe I'm gonna make it look cool’.”

Met haar organisatie Urban Creatives with Brains/Urban Chicks with Brains zet ze zich in voor vrouwen van kleur in de creatieve sector, en specifiek de Afrodiaspora in Den Haag. “Urban Creatives with Brains ontstond tijdens de coronapandemie, toen merkte ik op dat veel creatieve makers met een bi-culturele achtergrond niet waren aangesloten op kunst en cultuur subsidies. Daar wil ik verandering in brengen.” Urban Creatives with Brains biedt consultancy en ondersteuning aan grassroots organisaties en creatieve makers, waarbij Joan haar uitgebreide netwerk en kennis inzet om anderen te helpen, te verbinden en te versterken.

Den Haag wordt vaak over het hoofd gezien als het gaat om Black Lives Matter, de Afrodiaspora is t.o.v. Amsterdam en Rotterdam hier minder zichtbaar.

De noodzaak van verbinding en representatie

Joan benadrukt het belang van community en talentontwikkling. Ze werkt met diverse partners en zet zich in voor de Afrodiaspora in Den Haag, waarbij ze jong talent zoals Daniëlle Zawadi (Het Zwarte Schaap), Hermes Barzelini, Jassir Jonis, Nyarko en Murvien Lacroes heeft ondersteund. “Den Haag wordt vaak over het hoofd gezien als het gaat om Black Lives Matter, de Afrodiaspora is t.o.v. Amsterdam en Rotterdam hier minder zichtbaar.”

Dit jaar, 2024, won Joan de Kartiniprijs voor haar inzet voor vrouwen van kleur in Den Haag. Deze prijs betekent veel voor haar, omdat het erkenning is voor haar harde werk en historisch gezien altijd haar naam eraan verbonden zal zijn.

Joan ziet de prijs als een verantwoordelijkheid en inspiratie om positief bij te dragen aan de stad. Ze hoopt dat haar dochter naar haar opkijkt en gelooft dat ze alles kan worden wat ze wil. Niet alleen voor haar dochter, maar ook voor andere vrouwen van kleur is ze een voorbeeld en laat ze zien wat allemaal mogelijk is. “De Daniëlle Zawadis van deze wereld, die zijn weer een stap dichter bij hun droom en werk dat ze doen,” zegt Joan met een trotse glimlach.

Ik geloof dat het proces van heling en bewustwording generaties zal duren, maar ik draag mijn steentje bij door kansen te creëren voor de volgende generatie.

Keti Koti/Kibra Kadena en het slavernijverleden

Joan ziet de confrontatie met het slavernijverleden als een belangrijke stap naar vrede en rechtvaardigheid in Den Haag. Ze pleit voor bewustwording en actieve participatie binnen de community. “Den Haag heeft veel trots en praal als het gaat om het verleden. Je ziet het in de stad, kijk bijvoorbeeld naar het Mauritshuis en het Nationaal Archief. Het is belangrijk om de bewoners in de stad, de rest van Nederland en de wereld, het complete verhaal te vertellen, dat de stad met het geld van het kolonialisme is gebouwd.” Joan vindt dat educatie over het slavernijverleden als essentieel voor begrip en heling. Joan’s familiegeschiedenis en activisme, vooral door haar oma Wilhelmina Pufflijk, meer bekend als Miemie, en tantes Biekman hebben haar geïnspireerd om door te gaan met deze strijd.

“Ik geloof dat het proces van heling en bewustwording generaties zal duren, maar ik draag mijn steentje bij door kansen te creëren voor de volgende generatie," aldus Joan. Zo organiseerde Joan de afgelopen vier jaar de viering van Keti Koti met ‘Free Heri Heri For All’ in samenwerking met PAARD, KIP Republic, Gemeente Den Haag en The Black Hague Experience. Dit evenement nodigt uit om samen het Surinaamse gerecht Heri Heri te eten om de afschaffing van de Trans-Atlantische slavenhandel in het Nederlandse Koninkrijk te herdenken en te vieren.

*Kibra Kadena is Papiamentse vertaling van ‘ketenen gebroken’.

Het is belangrijk om te delen wat ons zo veerkrachtig maakt als Black people, we stammen af van slaven maar dat is niet waar ons verhaal begint.

“We vieren dat we vrij zijn en eren de grootheden op wiens schouders we staan. Het is belangrijk om te delen wat ons zo veerkrachtig maakt als Black people, we stammen af van slaven maar dat is niet waar ons verhaal begint. Onze vrijheid is echt niet zo vanzelfsprekend. Koester de kansen die op je pad komen en creëer ze zelf." Joan vindt het belangrijk dat iedereen Keti Koti viert, niet alleen mensen die op haar lijken. Het is onderdeel van de Nederlandse geschiedenis en raakt nog steeds de huidige samenleving.

Hoe nu verder?

Een herdenkingsmonument voor de afschaffing van de Trans-Atlantische slavernij kan bijdragen aan meer bewustwording in de samenleving. Joan zit in de commissie en denkt mee over de nodige stappen. Den Haag maakt zich op voor het eerste monument om de nazaten van tot slaaf gemaakten van de Trans-Atlantische slavernij te herdenken. “Decennialang zijn er al pogingen gedaan om in Den Haag, waar de wetten van slavernij waren vastgelegd en ook weer zijn afgeschaft, een monument te plaatsen.”

Als Stad van Vrede en Recht is dit zacht gezegd een grauwe geschiedenis dat sterk contrasteert met waar de stad nu voor staat. “The Black Archives uit Amsterdam inspireert me: we moeten ook archiveren wat we doen. Zeker met de komst van het monument. Er gaat geschiedenis worden geschreven,” vertelt Joan.